สาเหตุของการขาดแร่ธาตุในกุ้ง

กุ้งได้รับแร่ธาตุจาก 2 ทางหลักๆ ได้แก่

            1) ดูดซึมเข้าทางเหงือก ช่องว่างของเปลือก ซึ่งปริมาณที่ได้รับจะมากหรือน้อยขึ้นอยู่กับความเข้มข้นของแร่ธาตุที่ละลายอยู่ในน้ำ ทั้งนี้จะมีปริมาณแตกต่างกันในแต่ละพื้นที่

             2) ดูดซึมเข้าทางระบบทางเดินอาหาร คือได้รับจากการกินอาหารและน้ำ

สาเหตุของการขาดแร่ธาตุในกุ้ง

             1) การเลี้ยงที่ความหนาแน่นสูง แต่แร่ธาตุในน้ำมีอยู่จำกัด

สภาพเช่นนี้ ทำให้แร่ธาตุที่มีอยู่ในน้ำไม่เพียงพอที่จะทำให้กุ้งเจริญเติบโตได้อย่างเป็นปกติ กุ้งสามารถดูดซึมแร่ธาตุส่วนใหญ่จากน้ำได้ ยกเว้นฟอสฟอรัส ที่มีอยู่อย่างจำกัด หรือมีอยู่น้อยในน้ำ โดยจากการสำรวจของ Ahamad Ali และคณะ พบว่า ในน้ำทะเลมีฟอสฟอรัสอยู่เพียง 0.03 ลิลลิกรัม/ลิตร ซึ่งเมื่อเปรียบเทียบกับปริมาณฟอสฟอรัสที่มีในน้ำเลือด (จากการศึกษาของบุญรัตน์ และคณะ) พบว่ามีถึง 170 มิลลิกรัม/ลิตร นั่นแสดงว่า ความเค็มของน้ำ ไม่ได้มีผลต่อปริมาณฟอสฟอรัสในเลือดกุ้ง ดังนั้นกุ้งจึงต้องได้รับฟอสฟอรัสจากอาหารเป็นหลัก

            2) แร่ธาตุที่อยู่ในรูปที่กุ้งสามารถดูดซึมไปใช้ได้มีต่ำ (low bio-availability)

แร่ธาตุเมื่ออยู่รวมกัน อาจทำปฏิกิริยาระหว่างกัน หรือจับตัวกับแร่ธาตุตัวอื่น หรือสารอื่นๆ ในน้ำหรือในทางเดินอาหารของกุ้ง จนอยู่ในรูปที่กุ้งไม่สามารถดูดซึมไปใช้ได้ ยกตัวอย่างเช่น ฟอสฟอรัสและแร่ธาตุตัวอื่นๆ ที่ถูกจับล็อคไว้ในโมเลกุลของไฟเตต จนทำให้ปริมาณฟอสฟอรัสและแร่ธาตุอื่นๆ อยู่ในรูปที่กุ้งนำไปใช้ได้น้อยลง หรือการที่มีแพลงก์ตอนในน้ำในปริมาณมาก แพลงก์ตอนจะนำแร่ธาตุไปใช้ได้ดีกว่ากุ้ง (มากน้อยขึ้นกับปริมาณแพลงก์ตอนในบ่อ) จึงอาจทำให้เกิดการขาดแร่ธาตุได้

           3) ประสิทธิภาพในการละลายในน้ำ และละลายในน้ำย่อยกุ้งต่ำ

แร่ธาตุหลายๆ ตัวละลายน้ำได้ต่ำ ดังนั้นกุ้งจึงนำไปใช้ได้น้อยมาก ดังนั้นแร่ธาตุที่ดีจึงต้องสามารถละลายน้ำได้ดี และจะดียิ่งขึ้นหากสามารถละลายในน้ำย่อยของกุ้งได้ด้วย ซึ่งหากมีคุณสมบัติในการละลายได้ดี กุ้งก็จะสามารถดูดซึมไปใช้ได้มากขึ้น

อาการของกุ้งที่ขาดแร่ธาตุ

อาการของกุ้งที่ขาดแร่ธาตุ จะขึ้นอยู่กับชนิดและความรุนแรงของการขาด ซึ่งอาการที่พบบ่อยได้แก่ เปลือกนิ่ม ลอกคราบไม่สมบูรณ์ ตะคริว ตัวงอ ตัวขาวขุ่น และหากขาดในปริมาณน้อยแต่เป็นเวลานาน จะทำให้อัตราแลกเนื้อสูง และเติบโตช้า

แนวทางในการป้องกันและแก้ปัญหาความผิดปกติที่เกิดจากการขาดแร่ธาตุของกุ้ง

การเสริมแร่ธาตุทั้งในน้ำ และในอาหาร เป็นทางเลือกที่ดีในการป้องกันหรือแก้ปัญหาความผิดปกติต่างๆ ที่เกิดจากการขาดแร่ธาตุ หรือแร่ธาตุไม่สมดุลได้ โดยควรให้ความสำคัญกับรูแปบบของแร่ธาตุที่กุ้งนำไปใช้ได้มากกว่าประมาณ จะช่วยให้แก้ปัญหาได้อย่างตรงจุดยิ่งขึ้น